powrót do kategorii
Czas czytania: 14 min
Autorka artykułu:
centrum terapii naturalnych
Zegar biologiczny w TCM
Geneza TCM w ujęciu obowiązujących praw wyższych
Starożytne Chiny kształtowały się na fundamentach buddyzmu, konfucjanizmu oraz taoizmu – chińskiej filozofii światopoglądowej, która ma swoje początki w IV w. p.n.e.
Taoizm obrazuje holistyczny kosmiczny porządek, gdzie człowiek porusza się w obszarze między niebem a ziemią, będąc tym samym zależnym od wszelkich procesów zachodzących w prawidłowościach natury, warunków klimatycznych i zrównoważonych cykliczności.
Już wtedy Chińczycy wiedzieli, iż należy podporządkować się zmianom w obszarze ciał niebieskich, a obserwacje nieba i pojawiających się na nim zmian są ściśle związane z procesami zachodzącymi w ludzkim organizmie oraz w naturze.
Nastąpiło scalenie w holistyczny i złożony system filozoficzny, gdzie teoria Pięciu Przemian oraz obserwacje astrologiczne i astronomiczne stały się punktem odniesienia dla wiedzy medycznej i praktyki życia w harmonii i w zgodzie z obowiązującymi prawami wyższymi.
Yin i Yang w 24-godzinnym rytmie
Połączenie Yin i Yang jest definicją podstawowych rytmów życia. Opisują one wszystkie zjawiska w naturze, wszechświecie i w naszych organizmach. Ten spiralny ruch nieskończenie wielu przeciwstawnych par według chińskiej koncepcji świata jest podstawą wszystkich procesów i przemian.
Nieustanna zamiana i transformacja opisanych energii jest wyraźnie uwidoczniona w cyklu 24-godzinnym. Energia yang odpowiada za jasność i dzień, a yin za ciemność i noc. Moment przejścia słońca w zenit jest momentem yang. I tak chylące się słońce ku zachodowi wzmacnia udział yin w yang. Moment yin w yang to inaczej popołudnie. Analogicznie zbliżając się do północy następuje najwyższy punkt energii yin i zmierzające słońce ku wschodowi napełnia yang w yin.
Na ten cykl mają wpływ pory roku. Wraz z nadchodzącym latem, i tym samym wydłużaniem się dni, oraz transformacją w krótsze i zimniejsze dni zimy – okresy tej przemiany nie są równe, podlegają one nieustannej zmianie. W cyklu dobowym przenikają się energie yin i yang oraz wpływy Pięciu Elementów.
Rytm Pięciu Przemian oraz yin-yang w cyklu dobowym
Wu xing – Pięć faz przemiany elementów i ich oddziaływanie
Omówione wpływy energii yin i yang w Tradycyjnej Medycynie Chińskiej symbolizują wzajemne przenikanie się i oddziaływanie biegunowych sił – gdzie miesza się jasność z ciemnością, zimno z ciepłem itd. Siły te determinują tzw. przemiany pięciu faz i koncepcja ta zostaje poddana kolejnemu zróżnicowaniu i podziałowi. Obrazują one stopniowy rozwój wszystkich procesów występujących w naturze, ale również w naszych organizmach. Obserwujemy bowiem przemianę yang w yin i odwrotnie we wzajemnym oddziaływaniu pod względem naszych emocji, pracy narządów, starzeniu się czy zmianom pór roku.
Teoria Pięciu Elementów jest taoistyczną koncepcją pięciu faz przemiany i opisuje ona prawidłowości bazując na cyklicznych procesach w naturze. Tao jest rozumiane jako właściwy porządek wszystkich rzeczy. Chińska kosmologia uważa, że ruch wszystkiego co żyje jest niesiony przepływem tao, który kurczy się rozkurcza, niczym wpływ sił yin i yang.
Za pomocą teorii pięciu przemian można opisać transformację wszelkich form, zdarzeń oraz układów i jest ujęta oraz sklasyfikowana bazując na pięciu podstawowych parametrach.
„Wu” tłumaczymy jako „pięć” i symbolizuje ona „środek” oraz „właściwą miarę”. Natomiast „xing” oznacza „podróż” i w szerszym rozumieniu również „ruch”. Koncepcja ta wyjaśnia dynamiczne zmiany, jak przemijanie, dojrzałość, stawanie się – i odnosi się to również do zmian zachodzących w organizmie i w głębszym rozumieniu odnosi się do naszego własnego bytu. Chińczycy opierali się na własnych obserwacjach i studiowaniu otoczenia i tak też nastąpiła klasyfikacja pięciu przemian i ich wzajemnych relacji. Tak jak zostało to wspomniane już wcześniej powoływali się oni na powszechnie znanych i obowiązujących prawach natury. Mikrokosmos oraz makrokosmos są wciąż nierozerwalną integralnością we wszystkich warstwach energii yin i yang.
Odnosząc się do tej uniwersalnej teorii, Tradycyjna Medycyna Chińska wyróżnia pięć komponentów, czy inaczej elementów, które tworzą obieg wzajemnych relacji. Są to: woda, drzewo, ogień, ziemia oraz metal.
Aby zrozumieć ich zróżnicowanie i wzajemne uzupełnianie i przenikanie poniżej przedstawię krótką charakterystykę każdego z elementów.
1. Woda – jest wszystkim co płynie i ma zdolność do gromadzenia się. Element wody jest niezależny, elastyczny, oznacza koncentrację oraz przemianę. W nadmiarze kumuluje monstrualne siły. Cecha klarowności odnosi się do racjonalności.
Życiowa faza magazynowania i przemijania, gdzie człowiek rozmyśla, rozważa. To moment gdzie cykl zaczyna się od początku.
2. Drewno – natura ożywiona, jak i każdy rodzaj wegetacji w przyrodzie. Symbolizuje wzrost i symbolizuje wiosnę, narodziny oraz dzieciństwo. To moment wzrostu, wschodzenia, rozkwitu, powstania nowego życia. Element ten dąży do realizacji celów, jednak gdy pojawiają się trudności może dojść do dysharmonii i emocji wściekłości oraz agresji.
Yang to mocne korzenie i twardy pień, a yin symbolizują giętkie gałązki i liście.
3. Ogień – łatwopalny, jasny, gorący. Jest przypisany do etapu dorastania, młodzieńczego zapału. Obrazuje wigor i żądzę przygód. Wyzwala zachwyt, entuzjazm i radość życia. Jednak słabnąc może gasnąc, transformując się w pobudzenie, gdyż wymaga ponownego rozniecenia. Yang jest gorącem i jasnością, a yin ciepłem i tlącym się ogniem.
4. Ziemia – stabilność, wytrzymałość, trwałość. Rozbudza logiczne myślenie, nowe idee. W fazie rozwoju człowieka jest to półmetek. Człowiek osiedlając się, zakładając rodzinę szuka bezpieczeństwa i stabilności. Element ziemi dostarcza pożywienia w kontekście fizycznym, jak i umysłowym. Symbolizuje własność materialną i władzę. Jednak w sytuacji zbytniego nagromadzenia może pojawić się nierównowaga w postaci obsesji, nadmiernego zamartwiania się.
Yang obrazuje sucha ziemia oraz masy skalne, a yin to wilgotna, żyzna gleba.
5. Metal – zdecydowanie, siła przebicia, skupienie na kwestiach kluczowych. Obrazuje schyłek życia, dojrzałość i opanowanie. W przyrodzie to czas zbierania plonów. Jest przypisany do jesieni i energii rozkładu. Budzi pożądliwość oraz próżność. Nierównowaga może doprowadzić do skostniałych wzorców zachowań, wywołać smutek i żal.
W odniesieniu do pór roku każdy element posiada swoje yin i yang. Należy również rozpatrywać wzajemny domknięty cykl, gdzie energia wznoszącego yang przypada na wiosnę, wzmocnione yang oddziałuje latem, dalej yang zaczyna się przeobrażać w yin późnym latem, by emanować silnym yin na jesień i mieć swój szczyt najwyższego yin na zimę.
Pięć elementów reprezentuje fazy przepływu cyklu. Charakteryzują się dynamizmem, interakcją, wzajemnym oddziaływaniem. Następują wszystkie stadia wzrostu i przemiany wewnętrznej oraz zewnętrznej. Te komponenty są od siebie zależne i uzupełniając się tworząc całość, pełność. Każda faza rodzi się i ma swój początek u schyłku poprzedniej.
Rozważając przenikanie energii yin i yang, każdy element rozpoczyna się, rozszerzając swoje spektrum działania i oddziaływania do momentu apogeum – szczytu swoich wpływów – po czym następuje stopniowe wyciszanie i przemijanie, by dać następstwo kolejnemu elementowi. Mimo określonym prawom przyrody i znanym własnościom, każdy kolejny cykl jest inny od poprzedniego, ponieważ wszystko w przyrodzie jest zmienne i unikatowe. W ustawicznym nurcie zmian dotyczy to wspomnianego mikro- oraz makrokosmosu, na mniejszą i większą skalę.
Życie w oparciu o chiński zegar narządów
Tradycyjna Medycyna Chińska mówi, że wszystko podlega kosmicznym procesom i każda jednostka jest nierozerwalnie połączona z ich prawidłowościom. Mimo rozwoju technologicznemu ludzie wciąż podlegają pod prawa natury, by rodzić się, wzrastać, starzeć i przemijać. Ludzie, jak i rośliny są podporządkowane rytmom i cyklicznościom pory dnia, pór roku, faz księżyca. Porządek życia toczy się zgodnie z czynnikami środowiskowymi i atmosferycznymi.
Wszyscy jesteśmy poddani biorytmowi zarządzającemu procesami przemiany materii, regeneracji oraz wzmożonej pracy naszych narządów. Przebieg doby jest zdeterminowany przez siły yin i yang – wzrostów i spadków aktywności. Noc jest czasem odpoczynku, spowolnionej pracy układów, zwolnionej reakcji, spada temperatura ciała, oddechy stają się płytkie oraz obniża się ciśnienie krwi. Dzień pobudza produkcję soku żołądkowego, wchłanialność pokarmu, wzrasta wydajność umysłowa, podnosi się ciśnienie krwi.
Wszelka nierównowaga i dysharmonia wiąże się z konsekwencjami zdrowotnymi, gdyż wzajemne oddziaływanie yin i yang jest całością i integralną częścią wszelkich zmian, a nierównowaga w postaci niedoboru, czy nadmiaru wprowadza chaos i destabilizuje siły życiowe. Każde odstępstwo od tych wyższych prawidłowości zagraża wyważonej równowadze organizmu.
Zegar biologiczny w ujęciu 2-godzinnych cyklów
Wszystkie istoty żywe podlegają prawom yin i yang oraz oddziaływaniu pięciu elementów, gdzie cykliczność i zmiany pór roku są nieodłącznymi elementami wpływającymi na dynamiczne procesy aktywności i spoczynku. Aby zachować balans, harmonię i zdrowie niezbędna jest równowaga i podporządkowanie się tym prawom. Wszelkie odstępstwa od reguł i działanie wbrew ustalonemu porządkowi będzie skutkować zaburzeniem naturalnego rytmu, co w konsekwencji może przerodzić się w poważne choroby i degenerację organizmu.
Znajomość aktywności narządów i maksimum ich możliwości pozwala na wykorzystanie potencjału, ale i na efektywną regenerację.
Wszystko co nieumiarkowane i skrajne może zaburzyć równowagę ciała, umysłu i duszy.
Na podstawie wszelkich odstępstw od prawidłowości pracy narządów można diagnozować i rozpoznawać choroby fizyczne i psychiczne.
W Medycynie Chińskiej istnieje zegar narządów wyznaczający efektywny rytm funkcjonowania w ustalonej równowadze. Opisuje on w sposób przejrzysty i przystępny jak przedstawia się przepływ energii w poszczególnych elementach pięciu przemian stabilizując energie yin i yang. Cykle te składają się na 2-godzinne fazy największej aktywności i na przeciwległym biegunie spadku aktywności innych narządów, które również oddziałują na siebie w ten sposób w liniowej harmonii. Dany 2-godzinny rytm przedstawia przepływ qi (energii życiowej), w danym obiegu narządu z jego wzmożoną aktywnością, osiągając apogeum. Narządy te są połączone liniami, które Chińczycy nazywają meridianami. W przypadku zmiany przepływu qi, co dwie godziny konkretny meridian oraz przypisany mu obieg narządów osiąga zenit aktywności - yang, podczas gdy inny wchodzi w swoją fazę odpoczynku - yin. Działając w zgodzie z tym naturalnym cyklem i wykorzystując godziny pracy układów, jak ich faz regeneracji, przyczyniamy się do zdrowia i dobrego samopoczucia oraz niezachwianemu przepływowi qi.
Zegar narządów jest remedium na strukturyzowanie dnia i nocy w zgodzie z prawami natury oraz własnym biorytmem. Dzięki niemu można również rozpoznać i zdiagnozować choroby psychiczne oraz fizyczne. Przykładowo, wybudzanie się w nocy zawsze o tej samej godzinie może sugerować dysharmonię w w obiegu czynnościowym danego narządu.
Dobowy rytm organizmu w praktyce
Tradycyjna Medycyna Chińska opisuje funkcjonowanie narządów w kontekście czynnościowym, gdzie są one rozpatrywane we wzajemnej relacji yin i yang, które wspierają się i uzupełniają, wzajemnie oddziałują i podtrzymują. Nie zawsze są one zdefiniowane w ujęciu fizycznych, ustrukturyzowanych organów pod względem anatomicznym. Dlatego Chińczycy mówią o tzw. obiegach czynnościowych, które obejmują tkanki, kanały oraz procesy funkcjonalne.
Aby lepiej zrozumieć aktywności obiegów czynnościowych danych narządów i jak wykorzystać je w praktyce, poniżej przedstawię przykładowy rozkład dnia.
Dzień rozpoczynamy pobudką, najlepiej w godzinach między 5:00 a 7:00, gdzie jest to czas fazy szczytowej jelita grubego oraz fazy spoczynkowej dla nerek. W tym czasie wzrasta temperatura ciała, funkcje organizmu aktywizują się. Warto udać się do toalety, by oczyścić jelito grube oraz wypić szklankę ciepłej wody, by uzupełnić płyny po całej nocy.
W kolejnym obiegu między godziną 7:00 a 9:00 fazę szczytową osiąga żołądek, a fazę spadku aktywności osierdzie. Po nocnym procesie oczyszczania, nadszedł czas na aktywizację układu trawiennego, żołądek jest gotowy, by przyjąć posiłek, pomocna będzie lekka gimnastyka dla rozruszania układu krwionośnego – tu warto również przyjmować leki na układ sercowo-naczyniowy, gdyż mają najlepsze działanie.
Kolejna faza szczytowa w godzinach 9:00 do 11:00 przypada dla śledziony, a faza spoczynku dla potrójnego ogrzewacza. Tu przypada najwyższy wskaźnik koncentracji i uczenia się, organizm wykazuje największą odporność, warto wykorzystać ten czas na zabiegi chirurgiczne i wizyty u lekarzy.
Następnie największa aktywność przypada dla serca, a spadek aktywności dla pęcherzyka żółciowego w godzinach między 11:00 a 13:00. To dobry czas na spotkania z bliskimi i rozmowy telefoniczne, zaleca się unikania nadmiernej aktywności fizycznej i pośpiechu. Zaczyna spadać wydajność umysłowa. Zaleca się lekki posiłek z sezonowych produktów.
Dalej w godzinach od 13:00 do 15:00 swój szczyt osiąga jelito cienkie, a na spoczynek udaje się wątroba. Po spożytym posiłku w jelicie cienkim dochodzi do wzmożonej pracy enzymów trawiennych oraz wchłaniania, pojawia się znaczny spadek wydajności mózgu – zaczyna on wytwarzać melatoninę (hormon snu). Pomocnym może okazać się krótki spacer lub drzemka.
Kolejna faza szczytowa przypada między 15:00 a 17:00 dla pęcherza moczowego, z kolei czas odpoczynku przysługuje płucom. Pęcherz wykazuje największą aktywność, jego meridian stymuluje nerki do wzmożonego wydalania moczu, następuje szczyt efektywności dla pamięci długotrwałej. Warto w tym czasie wykonać pozostałe zadania wymagające koncentracji lub nauki. Z racji wzmożonej aktywności pęcherza warto uzupełniać płyny, by wspomagać proces filtracji i odtruwania organizmu – najlepiej przyjmować wodę lub zioła. Poza aktywnością umysłową, jest to odpowiedni czas na aktywność fizyczną.
Następnie w godzinach od 17:00 do 19:00 największą aktywność wykazują nerki, a faza spoczynku przypada jelicie grubemu. To czas spadku wydajności i spowolnienia funkcji organizmu. Warto zadbać o wyciszenie umysłu i wykonywanie jedynie umiarkowanej aktywności fizycznej. To czas regeneracji nerek, które są rezerwuarem naszego qi. Świetnie sprawdzi się spacer, medytacja oraz joga. To dobry czas na spotkania z bliskimi i rozmowy z przyjaciółmi. Zaleca się lekki i ciepły posiłek, zupa jest dobrym pomysłem.
Dalej w godzinach między 19:00 a 21:00 fazę szczytową osiąga krążenie (osierdzie), natomiast na spoczynek udaje się żołądek. Spada ciśnienie krwi, organizm się wycisza, następuje regeneracja. Meridian osierdzia stabilizuje krążenie oraz libido. Warto zrezygnować ze spędzania wolnego czasu przed ekranem oraz nie spożywać żadnych przekąsek, ponieważ narządy trawienia znajdują się w fazie spoczynku. To dobry czas na relacje z najbliższymi.
W kolejnym obiegu czynnościowym w godzinach od 21:00 do 23:00 następuje największa aktywność potrójnego ogrzewacza oraz następuje faza spoczynkowa dla śledziony oraz trzustki. Występuje największe stężenie melatoniny, a organizm jest przygotowany na sen. Zdecydowanie odradza się spożywanie jakiegokolwiek posiłku – w momentach głodu warto wypić ciepłą szklankę wody, która rozluźni mięśnie układu trawiennego i ułatwi zaśnięcie.
Następnie między 23:00 a 1:00 w fazę szczytową wchodzi pęcherzyk żółciowy, a w fazę spoczynkową serce. Słabną funkcje witalne, częstość akcji serca oraz ciśnienie krwi. To czas regeneracji yin, które jest skorelowane z wytrzymałością, rozkojarzeniem, roztargnieniem i nadpobudliwością.
Dalej, w kolejnej fazie między 1:00 a 3:00 aktywizuje się wątroba, a na spoczynek udaje się jelito cienkie. Meridian pęcherzyka żółciowego oraz wątroby odtruwa w tym czasie organizm i umysł, następuje rozprowadzenie krwi oraz qi z wątroby do narządów dostarczając im substancje odżywcze, następuje regeneracja skóry. To czas najniższej aktywności dla umysłu i ciała, nie zaleca się prowadzenia samochodu w tych godzinach, za to dobrym pomysłem jest zadbanie o fazę głębokiego snu.
Ostatnim cyklem w godzinach między 3:00 a 5:00 jest faza aktywności dla płuc oraz fazy spoczynkowej dla pęcherza moczowego. Nerki pracują na bardzo wolnych obrotach. Jest to czas, gdzie płuca są narażone na dysharmonię i mogą pojawiać się zaburzenia oddychania, ataki astmy, alergie, kaszel oraz uczucie gorąca. Następują wahania ciśnienia krwi, od godziny 4:00 stopniowo wzrasta. To czas regeneracji i odpoczynku organizmu.
Obieg energii narządów w ciągu doby – zewnętrzny pierścień reprezentuje fazy szczytowe,
a pierścień wewnętrzny fazy spoczynkowe
Podsumowanie
W dzisiejszych czasach człowiek oddala się coraz bardziej od naturalnych praw, które determinują rytm życia. Współczesne tempo codzienności odbiera człowiekowi wgląd w pierwotne sygnały z ciała, ignorując objawy dysharmonii i zaburzeń w funkcjonowaniu obiegów czynnościowych. Słońce nie jest już wyznacznikiem pory aktywności organizmu, jak i noc momentem na spoczynek. Doba przepełniona jest listą zadań do wykonania, a kultura zachodu narzuca trendy życia instant. Wydaje się, że współczesny człowiek rozwiniętego świata nie ma czasu na oddech, tym samym tłamsząc w sobie pierwotną potrzebę życia.
Chińczycy wykazali się ciekawością obserwacji zjawisk zachodzących w naturze, wszechświecie i w organizmach, spisując swoje spostrzeżenia i wzajemną relację cykliczności oraz rytmu około dobowego. Dzięki temu powstało dzieło Tradycyjnej Medycyny Chińskiej, które jest starożytnym narzędziem na miarę potrzeb współczesnych czasów.
Zegar narządów może okazać się świetnym narzędziem do zharmonizowania się z własnym biorytmem oraz by skalibrować plan dnia i nocy w zgodzie z naturą.
Umożliwia on diagnozę schorzeń na poziomie umysłu, ciała oraz duszy – oferując jednocześnie rozwiązania najbardziej zbliżone do naturalnych potrzeb procesów, które są opisane w obiegach czynnościowych narządów. Bazując na zegarze biologicznym można odnieść się do każdej kultury, klimatu, środowiska oraz wprowadzić harmonizujące czynności regulując rytm dobowy i przywracając naturalną równowagę zdrowia.
Bibliografia
Książki
- „Zegar dobowej aktywności narządów według Tradycyjnej Medycyny Chińskiej. Wybierz najlepszy czas na masaże, akupunkturę, ćwiczenia, zioła” – Li Wu, Wydanie I, Białystok 2020, wyd. Vital;
- „Medycyna Chińska” – H. B. E. Korngold, Wydanie II, Warszawa 2001, wyd. W. A. B.
- „Tradycyjna Medycyna Chińska” – Z. Krohcia, Wydanie I, Wrocław 1998; Stowarzyszenie Działań Ekologicznych;
- „Między wschodem a zachodem” – W. Stopińska, Wydanie I, Sierpc 2003, Drukarnia i Wydawnictwo Wiesław Kleczkowski;
- „Medycyna Chińska w praktyce. Teoria, diagnostyka i terapia w rozumieniu zachodnim” – H. Montakab, Wydanie I, Łódź 2018, wyd. Galaktyka;
najnowsze artykuły
Jesteś w dobrym miejscu
+ 48 451 667 779
Zielona góra
Kontakt
kontakt@projektoaza.pl
Napisz o możliwość współpracy.
Uwielbiamy szerzyć piękne projekty.
Jesteś w dobrym miejscu
jesteś w dobrym miejscu
jesteś w dobrym miejscu
- since 2022 -